FORUM O KONIACH MAŁOPOLSKICH

Furioso - PrzedÂświty
Wp³yw na ukszta³towanie koni ma³opolskich mia³y ro¿ne szczepy i rody (jak Shagya, Dahoman, Gidran), wywodz¹ce siê od ogierów czystej krwi arabskiej, angloaraby francuskie -pochodz¹ce od przodków czystej krwi arabskiej i pe³nej krwi angielskiej- oraz Furioso- Przedœwity, których przodkami by³y g³ównie ogiery pe³nej krwi angielskiej.

Spoœród rodów pó³krwi angielskiej do najznakomitszych w hodowli austro-wêgierskiej nale¿y szczep furioso. Wywodzi siê on w prostej linii mêskiej od ogiera pe³nej krwi angielskiej FURIOSO, urodzonego w 1836 roku w stadzie J. Karolyi na Wêgrzech, po importowanym z Anglii Privater i równie¿ importowanej Miss Furey. By³ to koù o dobrym pochodzeniu. Jego przodkowie nale¿eli do czo³owych produktów hodowli angielskiej i stworzyli wielkie rody mêskie. Furioso biega³ na torze skromnie. W 1841Furioso, jako piêciolatek nabyty zosta³ dla wêgierskich stadnin paùstwowych. Kry³ w stadninach Babolna i Mezohegyes przez 10 lat, a¿ do koùca swojej kariery stadnej. Furioso by³ ciemnogniadej maœci, mocnej budowy, prawid³owo i harmonijnie zbudowany, bardzo szlachetny i odznacza³ siê doskona³ym ruchem. Furioso senior ³¹czony by³ z klaczami pó³krwi angielskiej oraz arabskiej i da³ z nimi doskona³e potomstwo. Pozostawi³ po sobie 95 synów i 81 córek. Wœród synów Furioso seniora wybi³ siê szczególnie Furioso I urodzony w 1844 roku z klaczy arabskiej Assed. Furioso da³ póŸniej dwie linie radowieckie, wywodz¹ce siê od Furioso VI i VII. Drugim synem Furioso seniora, który ugruntowa³ du¿y ród mêski by³ Furioso X z angielskiej klaczy Trevillam. Po pierwszej wojnie œwiatowej konie furioso rozpowszechni³y siê poza Wêgrami i Austri¹- w Czechos³owacji, Rumunii, Polsce, Bu³garii i Jugos³awii. W Polsce ogiery furioso stacjonowa³y g³ównie w Ma³opolsce. Najbardziej rozpowszechni³a siê krew furioso w Nowos¹deckim, gdzie wystêpowa³a g³ównie z krwi¹ przedœwitów.

Wœród licznych szczepów koni pó³krwi, jakie wytworzy³a hodowla monarchii austro-wêgierskiej nale¿¹ przedœwity. Przedœwity wywodz¹ siê od znakomitego ogiera pe³nej krwi angielskiej PRZEDŒWITA, urodzonego w Cherzelowie w Rzeszowskim w stadzie spó³ki hodowlanej J. Tarnowskiego i O. Or³owskiego. Przedœwit by³ synem ogiera Knight of the Garter, œredniej klasy i klaczy The Jewel, która poza Przedœwitem dawa³a konie mierne i czêsto ja³owi³a. Przedœwit by³ wysokiej klasy wyœcigowej: biega³ 32 razy, z czego wygra³ 25 gonitw, 3 razy by³ drugi i raz trzeci. W roku 1876 Przedœwit zosta³ sprzedany do austriackich stad paùstwowych i otrzyma³ przydzia³ do Piber. Jako reproduktor odznacza³ siê zarówno w pe³nej krwi jak i pó³krwi, w której stworzy³ du¿y ród przedœwitów. Z po³¹czenia Przedœwita z anglonormandzk¹ klacz¹ Eclatante urodzi³ siê w 1872 roku ciemnogniady ogierek, którego nazwano Przedœwit I, który stworzy³ póŸniej w³asny ród przez swoich synów Przedœwity II, III, V, VI i VII. Przedœwity poza Austri¹ by³y hodowane w Czechach i w Polsce, g³ównie na terenie Ma³opolski. Ogiery zgromadzone by³y g³ównie w SO Drogomyœl i czêœciowo w SO Bogus³awice. Stosunkowo najwiêcej przedœwitów - podobnie jak furioso - u¿ywano w Nowos¹deckim, gdzie krzy¿owano je miêdzy sob¹.

Po drugiej wojnie œwiatowej zgromadzono ogiery furioso i przedœwity w PSO Drogomyœl i Bogus³awice, a klacze w PSK £ososina Dolna i Okocim w woj. krakowskim. Nastêpnie w wyniku likwidacji SO Drogomyœl i dwóch wczeœniej wspomnianych stadnin, ogiery przeniesiono do SO Klikowa a klacze do SK Stubno. W okresie gdy SK Stubno wesz³o w sk³ad kombinatu rolnego pochodne furioso- przedœwitów przeniesiono do SK Prudnik, sk¹d po dwóch latach powróci³y do SK Stubno. Po za³o¿eniu w SK Stubno hodowli pe³nej krwi, furioso- przedœwity zaczêto hodowaÌ w SK Kalników. W pocz¹tkowym okresie du¿¹ rolê hodowlan¹ odegra³y ogiery: Batory (F.VII-6 i Sziloj Furioso po F.XXIII-8), Furioso XV-8 Bar po F. XV i F.V-1 po F.V, Furioso XV-53 Double po F.XV, Feddan po F.XV-8 Bar, dwaj synowie og. Feddan, ogiery Druzus i Okó³, dwaj synowie ogiera P.VIII ogiery Przedœwit VIII Sim i Przedœwit VIII-21 T³umaczowski, Przedœwit II Wranik po Przedœwit II, a na pocz¹tku lat osiemdziesi¹tych ogiery Przedœwit XIII-4 po P.XIII i Furioso XXXIX - 16 po F.XXXIX. W celu dolewu krwi u¿yto w hodowli furioso- przedœwitów takich ogierów pe³nej krwi jak: Trojnat, Everest, Polonez, Sotis, Gwadar, Oltis, Cyborg a obecnie Sexman. W hodowli furioso- przedœwitów stosowano równie¿ dolew krwi angloarabskiej przez ogiery Amban xxoo, Bawar, Etap, Lukan xxoo, Attis xxoo, Jar, Aragon xxoo i Grey. Wœród ogierów pe³nej krwi wyró¿ni³y siê Everest poprzez swojego syna og. Estop od kl. Estella po P.II Wranik oraz wnuka og. ELIKSIR od kl. Egzotyka po Okó³. Ogier ten pozostawi³ w hodowli tak cenne matki jak Galia od kl. Gabila po Bao d�Orillars sf, która da³a do hodowli trzech synów, a mianowicie Galon po P.XIII-4, Gajusz po Elam i Ganges po Leandro hol. Kolejna córka ogiera Eliksir, która mia³a wiêksze znaczenie hodowlane to klacz Opaka od kl. Opoka po Sotis xx. Matka trzech ogierów Opium po Eksport, Opus po P.XIII-4 i Opar po Rancourer NBPS. Wszyscy trzej przejawiali uzdolnienia skokowe. Trzecia córka ogiera Eliksir, która zaznaczy³a siê w hodowli to Fanfara od kl. Fatamorgana po Od³am, da³a do stad ogierów dwóch synów: Faktor po Eksport i Fart po P.XIII-4. Ogier Sotis xx w hodowli zaznaczy³ siê szczególnie ogierem EDREDON od kl.Egonda po Batory, którego córka kl. Dryssa jest matk¹ ogierów Drakon po Jam i Drozd po Grey. Druga córka ogiera Edredon kl. Grana od kl. Gratka po Bao d'Orillars sf pozostawi³a w hodowli ogiery Grosz po Rancourer NRPS i Grand po Dresk. Z córek ogiera Sotis xx wyró¿ni³y siê £ucznia od kl, £y¿wa po Bawar da³a ogiery £uniniec po Eksport i £uk po P.XIII-4 oraz kl. Emfaza od kl. Empiria po P.II Wranik, matka ogierów Emeryk po Eksport i Ems po P.XIII-4. Ogier Gwadar xx zaistnia³ w hodowli furioso- przedœwitów przez swojego syna og. EKSPORT od klaczy Erekcja po Okó³. Ogier Eksport da³ do hodowli a¿ 11 synów, którzy w zak³adzie treningowym i próbach dzielnoœci wykaza³y siê du¿¹ wartoœci¹ u¿ytkow¹; œrednia 87,56 punktów w próbie dzielnoœci wystawia im ocenê bardzo dobr¹. Córka ogiera Eksport kl. Czatownia od kl. Czata po Kura¿ dostarczy³a do hodowli dwóch synów Czarlston po Czubaryk xx i Czambu³ po P.XIII-4.

W grupie ogierów angloarabskich najlepszy wynik hodowlany osi¹gn¹³ ogier Amban xxoo (Maciek xx i Amethyste xxoo po Pinceau xx) poprzez dwóch synów Armana i Jama, Ogier ARMAN od kl.Armide po F.XV-53 Double da³ trzy wyró¿niaj¹ce siê w hodowli córki: Klika, Elma i Drina. Klacz Klika od kl. Kotka po Batory w hodowli mia³a dwóch synów Klan po Jar i Klif po Jam, Klacz Elma od kl. Ekipa po Feddan wyró¿ni³a siê trzema synami Elgon i Elam po Jam oraz Elpenor po Eksport. Wszystkie trzy wyró¿ni³y siê du¿¹ wartoœci¹ u¿ytkow¹ w próbie œrednia 87,75 punktów z ocen¹ bardzo dobr¹, z których og. ELAM by³ u¿yty jako czo³owy w SK Kalników. Wybitna hodowlanie kl. Drina od kl. Dranatka po Trojnat xx zas³u¿y³a siê w hodowli czterema synami, w tym trzema rodzonymi braÌmi synami ogiera P.XIII-4: Drogocin, Drinck i Dresk o wybitnej wartoœci u¿ytkowej; œredni wynik próby dzielnoœci 93,0 punkty. Wynik próby dzielnoœci ogiera Dresk jest do dzisiaj niepobitym rekordem krajowym w metodzie punktowej, wynosz¹cym 98,08 punktów na 100 mo¿liwych. Ogier Dresk daje potomstwo bardzo ³atwe w pracy o du¿ej jezdnoœci. Czwarty syn klaczy Drina to og. Drabik po Aragon xxoo sprzedany do Niemiec, gdzie po zdaniu próby dzielnoœci na drugim miejscu w ZT Marbach zosta³ u¿yty jako reproduktor w niemieckiej hodowli koni pó³krwi. Drugim synem ogiera Amban xxoo o du¿ym znaczeniu hodowlanym by³ og, JAM od kl. Jamielina po P.VIII-2l T³umaczowski, który w hodowli zaznaczy³ siê pozytywnie dziêki swojej córce Juta od kl. Jurna po Chlor. Klacz Juta to matka czterech synów o du¿ych walorach wierzchowych. Wœród nich ogiery Jurand i Judym to synowie ogiera P.XIII-4. Junak jest po Aragon xxoo a og. Jung jest synem ogiera Dresk.

W ostatnich latach ³¹czono furioso- przedœwity równie¿ z ogierami ras zagranicznych o uzdolnieniach sportowych, co dawa³o pozytywne efekty. W latach 1984 - 1997 poddano w ZT Kwidzyn próbie dzielnoœci 78 ogierów pochodnych furioso- przedœwitów, które uzyska³y w próbie œredni wynik dla ca³ej stawki 85,14 punktów- co wystawia im ocenê bardzo dobr¹. Pochodne furioso- przedœwitów zaistnia³y równie¿ w sporcie. W uje¿d¿eniu najwiêksze sukcesy odnios³y wa³. Kapitol po P.XIII-4 i Kantala po Druzus oraz wa³. Erb po Polonez xx i Egzotyka po Okó³. W skokach wyró¿nili siê synowie ogiera Ererest xx wa³. Arendarz od kl, Arnœwita po P.II Wranik i wa³. Belweder od kl. Beatrice po P.II Wranik. Klacz Danisa po Sotis xx i Dantyjka po Feddan. Wa³ach Gwar po Palonez xx i Gwarancja po Bawar oraz Opium po Eksport i Opaka po Eliksir. W WKKW najlepsze wyniki osi¹gn¹³ wa³. Kadryl po Polonez xx i Kokotka po F.XV-54 Double a Mistrzem Polski koni 5 letnich w tej konkurencji jest og. Egzemus po Dryblas i Egzema po P.XIII-4.

Obecnie konie ma³opolskie pochodne furioso- przedœwitów s¹ hodowane wy³¹cznie przez hodowców prywatnych. Na terenie dzia³ania OZHK w Krakowie centrum ich hodowli to powiat Nowy S¹cz, a do czo³owych hodowców nale¿¹ Stanis³aw Chomiczewski, Jan Górski, Andrzej Woda oraz Technikum Rolnicze w Nawojowej. Drugim prê¿nym oœrodkiem hodowli furioso- przedœwitów jest teren dzia³ania OZHK Rzeszów, gdzie do znacz¹cych hodowców nale¿¹ Micha³ Sapiecha, Stanis³aw Procaj³o, Andrzej Jagodziùski, Maria i Andrzej Bieùko, Jan Zuber oraz Józef Hubert Pekaniec SK "Kalników", który korzysta z doradztwa Józefa Pekaùca, hodowcy o du¿ej wiedzy i doœwiadczeniu. Obecny materia³ hodowlany klaczy ma³opolskich w typie furioso- przedœwitów wed³ug opinii Kierowników OZHK w Krakowie i Rzeszowie jest dobry. Hodowcy maj¹ do dyspozycji dostateczn¹ liczbê reproduktorów. Dla zachowania typu mog¹ korzystaÌ z synów ogiera Przedœwit XIII-4 takich jak: Dresk, Drinck, Judym i Mogun. Do wykorzystania hodowlanego s¹ jeszcze ostatni synowie Jama ogiery Bromir i Elgon oraz wnuk Big Bend po Elam, synowie ogiera Dresk ogiery Jung i Grand. Z synów ogiera Furioso XXXIX-16 czynny w hodowli pozosta³ jedynie ogier Estoùczyk od kl. Esterka po Okó³. Do wykorzystania w hodowli celem dolewu krwi s¹ ogiery o rodowodach zaawansowanych w krew, do których nale¿¹: Harun I ciemnogniady po Harun xx, który jest wnukiem œwiatowej klasy wyœcigowca ogiera Behistoun. Matka ogiera Harun I kl. Przedœwit XIII-34 jest córk¹ ogiera Przedœwit XIII. Jarosz gniady po Eksport i Jagoda po Oltis xx, zinbredowany na ogiera pe³nej krwi Aquino. Mores ciemnogniady po Frombork xx i Przedœwit XIII-40 po P.XIII. Ogier Mores trzykrotnie w próbie dzielnoœci uzyska³ maksymaln¹ ocenê 10 punktów za skoki luzem, parkur i kros oraz kasztanowaty Junak przedstawiany wczeœniej. Z ogierów pe³nej krwi angielskiej godny u¿ycia jest gniady Czarownik (Freedoms Choice i Czeggera) w³. SO Klikowa. W lutym do testu 100 dni zakwalifikowano 9 ogierów pochodnych furioso- przedœwitów, co pozwoli uzupe³niÌ stan reproduktorów ma³opolskich typu furioso- przedœwit. WiêkszoœÌ tych ogierów jest zaawansowana w krew, posiadaj¹ dobry ruch, œredni¹ bonitacj¹ 78,8 punktów i œrednie dane biometryczne. 165,5-195,3-20,7.

ogier Mores
http://www.hij.com.pl/images/mores.jpeg

ogier Dresk
http://www.hij.com.pl/images/dresk.jpeg

ogier Harun I
http://www.hij.com.pl/images/harun.jpeg

Konie typu furioso- przedÂświty jako jedyne w rasie maÂłopolskiej nie majÂą "strategicznej paĂąstwowej stadniny" ale powinny byĂŚ objĂŞte strategiÂą hodowlanÂą PaĂąstwa.

Adam JoĂączyk
lek. weterynarii
Pomorski ZwiÂązek HodowcĂłw Koni

Ze zdjêÌ to siê mi podoba, ale nie widzia³am go na ¿ywo, a to czasami du¿a ró¿nica.
 Jest od tego roku na podkarpaciu, w powiecie Sanockim.

Z punktu widzenia uÂżytkowoÂści, myÂślĂŞ, Âże jest konie w typie furioso- przedÂświt sÂą predysponowane do sportu zaprzĂŞgowego.

Tak, wiem, gdzie stoi
 

drugÂą klaczÂą jest Estrada
od klaczy bodajÂże o tym samym imieniu CHYBA teÂż po Eliksir
po Jam 1972 (Amban-Jamelina) http://www.allbreedpedigree.com/jam5

jej matka ma na imie ESTARDA, ale to tak podobne, ze moÂże sie myliĂŚ  , po Eliksir rzeczywiÂście

Goha, poprosze zootechniczne zdjĂŞcie Granata :) Najlepiej jakieÂś aktualne ; )

przedÂświtek to czysty nie jest, bo matka po kwartecie....

JeÂżeli moÂżecie to proszĂŞ o jakieÂś informacje odnoÂśnie og. Bach - znam go tylko z opowiadaĂą a chciaÂłbym usÂłyszeĂŚ jakieÂś konkrety.